Ինչպես խոսել երեխայի հետ սեռականության մասին

Շատ հաճախ ծնողները կամ հարազատները չեն կողմնորոշվում, թե ինչպես խոսել, ինչ և ինչպես դա ասել, ինչի արդյունքում էլ որոշում են լռել: Սա ամենևին ճիշտ լուծում չէ, հակառակը, պետք է կարողանալ վստահության շրջանակ ստեղծել երեխայի և իրենց՝ ծնողների միջև, տրամադրել ճիշտ և գրագետ տեղեկություն: Երբեք չի կարելի մերժել ու չպատասխանել երեխաների հարցերին կամ մեղադրել նրանց`ծնողներին նմանատիպ հարցեր տալու համար: Նույնիսկ երեք տարեկան երեխայի մոտ են առաջանում հարցեր սեռականության վերաբերյալ, իսկ շարունակաբար պատասխան չստանալու դեպքում երեխաները կարող են դադարել հարցնելուց և  իրենց  հարցերի պատասխանները գտնել ուրիշների միջոցով կամ այլ աղբյուրներից: Պետք է հիշել, որ հարցն իր մեջ չի  պարունակում կողմնակի մտքեր։ Շատերը վախենում են, որ իմանալով, թե ինչ է սեռական հարաբերությունը, երեխան կցանկանա փորձել այն, սակայն փորձը ցույց է տվել հակառակը՝ դա սովորական հետաքրքրություն է: Ահա մի քանի խորհուրդներ, որոնք կօգնեն Ձեզ այդ հարցում.

• Կարևոր է ճիշտ և գրագետ տեղեկություն ունենալ, ազատ խոսել, չկաշկանդվել ու չամաչել:
• Երբեք չքննադատել տրված հարցի համար, այլ քաջալերել և խթանել, որպեսզի Ձեզ հետ կիսվի իրեն հուզող ու անհանգստացնող բոլոր հարցերով:
• Ցանկալի է սեռականության մասին երեխայի հետ խոսելը վաղ տարիքից սկսել, բայց ուշացնելու դեպքում էլ կարևորը սկսելն է․ երբեք ուշ չէ:
• Սկզբում հնարավոր է երեխայի հետ շփման ժամանակ առաջանա անհարմարության զգացում, սակայն ժամանակի ընթացքում զրուցելը կդառնա ավելի հեշտ ու բնական:

Կան բազմաթիվ ճանապարհներ զրույցը սկսելու համար: Օրինակ, հեռուստատեսությամբ կարող է ինչ-որ երգ կամ հաղորդում լինել դեռահասության մասին, մարմնի կառուցվածքի կամ հղի կնոջ մասին: Այս բոլոր օրինակները լավ առիթներ են զրույցը սկսելու համար:

Որոշ մարդիկ կարծում են, որ պետք է պլանավորել քննարկվող նյութը և երեխայի հետ զրուցել մեկ անգամ, սակայն ավելի ճիշտ է զրուցել ոչ թե մեկ անգամ, այլ պարբերաբար ու ցանկալի է դա սկսել վաղ տարիքից: Թեմաները պետք է զարգացնել աստիճանաբար՝ հաշվի առնելով երեխայի տարիքը:

Հետևողականություն
Երեխաները շատ հետաքրքրասեր են, և փոքր տարիքից նրանց կարող են հետաքրքրել տարբեր թեմաներ, օրինակ, թե որտեղից են հայտնվում երեխաները: Շատ կարևոր է օգտվել այս հնարավորությունից ու իրենց հասկանալու ունակությանը համապատասխան պարզ ու մատչելի պատասխաններ տալ:

Վաղ տարիք
Երբեք վաղ չէ երեխայի մոտ սեռականության նկատմամբ առողջ վերաբերմունքի հիմք դնել: Կարող եք սկսել մարմնի մասերի ճիշտ անունները սովորեցնելուց ու տարիքին համապատասխան բառապաշարով բացատրել, թե, օրինակ, ինչ է համաձայնությունը, կամ թե ինչ են աձնական սահմանները:

Նախասեռահասունություն
Երեխաները մոտենում են սեռական հասունացմանը սովորաբար 8-ից 10 տարեկանում, և դա լավ ժամանակ է մարմնական փոփոխությունների, վերարտադրողական համակարգերի և հարաբերությունների հուզական կողմերի մասին ավելի մանրամասն զրույցներ ունենալու համար:

Սեռական հասունություն
Սեռական հասունացումը նշանակալի իրադարձություն է, որի ընթացքում երեխայի մարմինը ենթարկվում է բազմաթիվ փոփոխությունների: Սա իդեալական ժամանակ է քննարկելու այնպիսի թեմաներ, ինչպիսիք են դաշտանը և սեռական զարգացման ֆիզիկական և հուզական կողմերը:

Շարունակական քննարկումներ
Շատ կարևոր է երեխայի հասունացման ամբողջ ընթացքում ունենալ շարունակական քննարկումներ: Միշտ ցու՛յց տվեք, որ աջակցում եք իրեն, որ միշտ պատրաստ եք ազնիվ պատասխանելու բոլոր հարցերին, ցրելու կասկածները: Խրախուսե՛ք նրան Ձեզ դիմելու իր հարցերով կամ մտահոգություններով և ցու՛յց տվեք, որ նա կարող է միշտ վստահել Ձեզ, հատկապես երբ խոսքը հավաստի տեղեկություն ստանալու մասին է:

Հիշե՛ք, որ սեռականության մասին խոսելը մեկանգամյա զրույց չէ, այլ շարունակական երկխոսություն, որը երեխայի մեծանալու և հասունանալու ընթացքում շարունակաբար զարգանում է: Լինելով անկեղծ և ազնիվ ու հարգելով Ձեր երեխայի պատրաստակամությունը՝ Դուք կարող եք օգնել նրան՝ զարգացնելու  իր անձի և մյուսների հետ փոխհարաբերությունների առողջ ընկալումը: Մի՛ անհանգստացեք, եթե դեռ չեք սկսել զրուցել երեխայի հետ սեռականության մասին: Կարող եք սկսել այսօրվանից․ երբեք էլ ուշ չէ: Կարևոր է միանգամից չտրամադրել շատ տեղեկություններ․ դա պետք է արվի աստիճանաբար և երեխայի տարիքը հաշվի առնելով:

Սեռականության մասին գիտելիքները, որոնք Դուք տալիս եք Ձեր երեխաներին, պետք է համապատասխանեն նրանց տարիքին և լինեն դյուրըմբռնելի:

Վաղ մանկություն (0-5 տարեկան)

• Սովորեցրե՛ք Ձեր երեխային մարմնի մասերի՝ ներառյալ սեռական օրգանների ճիշտ անունները:
• Բացատրե՛ք մարմնի հիմնական գործառույթները, ինչպիսիք են ուտելը, քնելը և զուգարան գնալը:
• Սովորեցրե՛ք նրանց անձնական սահմանների և համաձայնության մասին:
• Փաստացի բացատրություններ տվե՛ք այն հարցերին, թե որտեղից են երեխաները հայտնվում, օրինակ՝ երեխաները զարգանում են մայրիկի փորիկի ներսում՝ հատուկ տեղում, որը կոչվում է արգանդ:

  Տարրական դպրոց (6-11 տարեկան)

• Քննարկե՛ք սեռական հասունացման այս շրջանում տեղի ունեցող ֆիզիկական այնպիսի փոփոխությունները, ինչպիսիք են մարմնի կտրուկ աճը, մարմնի տարբեր հատվածներում մազածածկույթի հայտնվելը և դաշտանը:
• Բացատրե՛ք վերարտադրողականության կենսաբանական փուլերը՝ ներառյալ բեղմնավորումը, հղիությունը և ծննդաբերությունը: Եվ այս ամենը արե՛ք օգտագործելով տարիքին համապատասխան բառապաշար:
• Քննարկե՛ք համաձայնության և առողջ հարաբերությունների թեման՝ ընդգծելով հարգանքի, անկեղծ հաղորդակցվելու և անձնական սահմանների կարևորության մասին:
• Սեռական կողմնորոշման և գենդերային ինքնության վերաբերյալ հարցերին պատասխանե՛ք նույն պատրաստակամությանբ՝ ընդգծելով, որ մարդիկ տարբեր են և բոլորն էլ արժանի են հարգանքի:

    Միջնակարգ դպրոց (12-14 տարեկան)

• Տրամադրե՛ք սեռական հասունացման և դեռահասության շրջանում տեղի ունեցող հորմոնալ փոփոխությունների մասին ավելի մանրամասն տեղեկություններ։
• Քննարկե՛ք հարաբերությունների հուզական կողմերը՝ ներառյալ սիրահարվածությունն ու ռոմանտիկ զգացմունքները:
• Խոսե՛ք անվտանգ սեռական հարաբերությունների մասին: Զրուցե՛ք անցանկալի հղիության և սեռական ճանապարհով փոխանցվող վարակների մասին՝ ընդգծելով պաշտպանության և պատասխանատու որոշումների կայացման կարևորությունը:
• Անդրադարձե՛ք առցանց անվտանգության վերաբերյալ հարցերին՝ ընդգծելով թվային ոլորտում առողջ սահմանների և հարգանքի կարևորությունը:

Ավագ դպրոց (15-18 տարեկան)

• Տրամադրե՛ք լիարժեք տեղեկություն սեռական առողջության մասին՝ քննարկելով սեռական ակտիվության, սեռավարակների, հղիության վտանգի ու հետևանքների վերաբերյալ թեմաները:
• Խոսե՛ք սեռականության հուզական և հոգեբանական կողմերի մասին՝ ներառյալ մտերմությունը, համաձայնությունը, անկեղծ հաղորդակցությունը և առողջ հարաբերությունները:
• Զրուցե՛ք այնպիսի նուրբ թեմաներից, ինչպիսիք են սեռական կողմնորոշումը, գենդերային ինքնությունը և սեռական բազմազանությունը՝ ընդգծելով հարգանքի կարևորությունը:
• Միշտ խոսե՛ք անձնական սահմաններ դնելու և սեռական հարաբերության վերաբերյալ տեղեկացված որոշումներ կայացնելու մասին:
• Քննարկե՛ք սեռական հարաբերության իրավական կողմերը՝ ներառյալ համաձայնության տարիքը, ինչպես նաև սեռական ոտնձգությունների, հարձակման և շահագործման վերաբերյալ օրենքները:

Այս քննարկումների ընթացքում խրախուսե՛ք Ձեր երեխային հարցեր տալու, արտահայտելու իր զգացմունքները և հանգիստ կիսվելու իր մտահոգություններով: Տրամադրե՛ք ճշգրիտ տեղեկություն, վերացրե՛ք իր ունեցած սխալ պատկերացումները և միշտ ընդգծե՛ք սեռականությանն առնչվող հարցերում հարգանքի, անկեղծ հաղորդակցվելու և պատասխանատվության կարևորության մասին:

Ստեղծե՛ք հարմարավետ և անկեղծ միջավայր, որտեղ ձեր երեխան ցանկացած թեմայի շուրջ խոսելիս իրեն ապահով կզգա՝ ներառյալ այնպիսի նուրբ թեման, ինչպիսին է սեռականությունը: Որպեսզի ավելի հարմարավետ լինի թե՛ Ձեզ համար և թե՛ երեխայի, ներառե՛ք այս թեմայի շուրջ զրույցներն ու քննարկումները Ձեր ամենօրյա շփման մեջ, այլ ոչ թե խոսեք ինչ-որ հատուկ դեպքերում՝ այն դարձնելով պաշտոնական իրադարձություն: Պետք է երեխային լսել սովորել: Երբեմն կարող եք համաձայն չլինել իր հետ, սակայն կարևոր է հանգիստ լսել՝ առանց քննադատելու և կտրուկ արձագանքելու: Պետք է ուշադրություն դարձնել, թե կոնկրետ ինչով է նա հետաքրքրված, բայց երբեք չճնշել մեր կարծիքով, որպեսզի նա ավելի հեշտությամբ խոսի ու հարցեր տա:

Բնականաբար, ոչ մի դեպքում չի կարելի ասել, որ նրա ասածը հիմարություն է, կամ փորձել նրան լռեցնել, որովհետև մի անգամ կորցնելով վստահությունը՝ շատ դժվար կկարողանաք այն վերականգնել, երբեմն էլ բնավ չեք կարողանա: Զրույցների ընթացքում եղե՛ք հանգիստ և համբերատար բացատրեք նրան մտահոգող ցանկացած հարց: Առավելագույնս նրբանկա՛տ եղեք և փորձե՛ք մեղմորեն ուղղել նրա սխալ պատկերացումները, երբ զգում եք, որ դրա կարիքը կա: Ավելի վստահելի  մթնոլորտ ստեղծելու համար կարող եք Ձեր երեխային հավաստիացնել, որ իրեն հուզող հարցերը բնական են ու նորմալ, որովհետև իր տարիքում Ձեզ նույնպես հետաքրքրել է այդ ամենը: Հետևելով այս պարզ քայլերին՝ Դուք կարող եք ստեղծել ջերմ և աջակցող մթնոլորտ, որտեղ սեռականության մասին խոսելը ձեր ընտանիքի համար կլինի բնական ու հարմարավետ:

Երեխաների հետաքրքրությունը սեռական հարաբերությունների և սեռականության նկատմամբ շատ բնական է, իսկ հարցեր տալու ցանկությունը կարող է ունենալ տարբեր պատճառներ: Նախ՝ երեխաները շատ հետաքրքրասեր են, ուստի անընդհատ փորձում են հասկանալ իրենց մարմինն ու շրջապատող աշխարհը: Հետո՝ հասունանալու ընթացքում  սկսում են հասկանալ, որ աղջիկների և տղաների միջև կան հստակ ֆիզիոլոգիական տարբերություններ, ինչն էլ իր հերթին սեռական անատոմիայի և վերարտադրողականության մասին տարատեսակ հարցերի պատճառ է դառնում: Նրանց համար առանցքային կարևորություն ունի հասկանալը շրջապատող աշխարհն ու իրենց դերն այդ աշխարհում, և սեռականության մասին գիտելիքներ ստանալը կազմում է այս բնական փնտրտուքի մի մասը: Հարցերին պատասխանելիս շատ կարևոր է լինել հետևողական ու վերջում հարցնել, թե արդյոք ունի այլ հարցրեր, որ կցանկանար տալ, և արդյոք պատասխանեցիք իր բոլոր հարցերին: Որոշակի հարցերի պատասխաններ չիմանալու դեպքում, ինչը բնական է, պետք է ազնիվ լինել, խոստովանել, որ չունեք պատասխաններ, բայց կարող եք փորձել մասին գտնել՝ օգտագործելով երեխայի տարիքին համապատասխան ռեսուրսներ: Սա էլ իր հերթին կօգնի երեխային, որ սովորի ճիշտ աղբյուրներից տեղեկություն գտնել:

Հարցեր, որոնք կարող են տալ 2-5 տարեկան երեխաները

Այս տարիքի երեխաներին սովորաբար բավարարում են կարճ ու պարզ պատասխանները: Երբ նրանք հետաքրքվում են, թե որտեղից են հայտնվում երեխաները, կարելի է ուղղակի ասել, որ երեխաները մեծանում են մայրիկի փորիկի մեջ՝ հատուկ տեղում, և հետո դուրս գալիս հեշտոցից: Մնացած բոլոր դեպքերում, երբ երեխան շարունակում է հետաքրքրություն դրսևորել և փորձում է ավելի շատ բան իմանալ, կարող եք պատասխանել հետևյալ կերպ․

Երեխան․ – Ինչպե՞ս են երեխաները մտնում մայրիկների փորիկների մեջ:

          Ծնողը․ – Երբ մայրիկներն իրենց փորիկի մեջ բալիկ են ունենում, դա կոչվում է հղիություն: Մայրիկներն իրենց փորիկի հատուկ տեղում ունեն փոքրիկ ձվիկներ, իսկ հայրիկներն իրենց մեջ ունեն հատուկ սերմեր: Երբ ծնողներն իրար շատ են սիրում, հայրիկի սերմերից մեկը միանում է մայրիկի ձվիկներից մեկին, և այդ պահից սկսած՝ փորիկի մեջ սկսում է մեծանալ երեխան:

Այս ամենը կարող եք նաև նկարել գունավոր մատիտներով:

Շատ հաճախ նախադպրոցական տարիքի երեխաները հետաքրքրվում են մարմնի մասերով և մատնանշելով իր կամ դիմացինի մարմնի ինչ-որ հատված՝ կարող են հարցնել, թե դա ինչ է և ինչպես է կոչվում:

Երեխան․ – Սա ի՞նչ է:

          Ծնողը․ – Սրանք կրծքեր են ու կանանց մոտ տարիքի հետ սկսում են մեծանալ, երբեմն՝  շատ, երբեմն էլ՝ ոչ այնքան, որովհետև ամեն մեկի մոտ դրանք կարող են տարբեր լինել:

Այս տարիքային խմբի երեխաներին շատ բնորոշ են սեռական օրգանների ու դրանց տարբեր լինելու մասին հարցերը:

Երեխան․ – Ինչու՞ ես առնանդամ ունեմ, իսկ դու՝ ոչ:

Ծնողը․ – Տղաների և աղջիկների սեռական օրգանները տարբեր են: Տղաներն ունենում են առնանդամ, իսկ աղջիկները՝ հեշտոց:

Հարցեր, որոնք կարող են տալ 6-11 տարեկան երեխաները

Երեխան․ – Իսկ ի՞նչ է դաշտանը, տղաները կարո՞ղ են ունենալ դրանից:

Ծնողը․ – Դաշտան ունենում են միայն կանայք ու աղջիկները: Այն լինում է ամեն ամիս և սովորաբար տևում է 5-7 օր, որի ընթացքում մարմինն ազատվում է ներսում հավաքված արյունից: Սա աղջիկների մեծանալու ընթացքի բնական մասն է կազմում:

Երեխան․ – Նորմա՞լ է, որ  ինքս ինձ ուսումնասիրում եմ ու ձեռք եմ տալիս մարմնիս մասերին:

Ծնողը․ – Այո´, իհարկե: Մեր մարմինը շատ մասեր ունի ու նորմալ է դրանցով հետաքրքրվելը, բայց մենք պետք է սովորենք ուսումնասիրել մեզ, երբ մենակ ենք:

Հարցեր, որոնք կարող են տալ 12-14 տարեկան դեռահասները

Դեռահասը․ – Ինչպե՞ս է մարդը վարակվում ՄԻԱՎ-ով:

Ծնողը․ – ՄԻԱՎ-ը վիրուս է, որը ներթափանցում է մարդու արյան մեջ տարբեր ճանապարհներով՝ հիմնականում չպաշտպանված սեռական հարաբերության միջոցով կամ ՄԻԱՎ վարակակրի հետ նույն ներարկիչն օգտագործելու դեպքում: Այն լինում է վարակված մարդու արյան, սեռական օրգանների հեղուկների, ինչպես նաև կրծքի կաթի մեջ: ՄԻԱՎ-ը թուլացնում է մարդու իմունային համակարգը ու դժվարացնում պայքարը ուրիշ վարակների դեմ: Սակայն համապատասխան բուժում ստանալու դեպքում ՄԻԱՎ ունեցողը կարող է երկար ու առողջ կյանք ունենալ: Հիշի՛ր, որ ՄԻԱՎ-ը օդակաթիլային ճանապարհով չի փոխանցվում, և դու չես կարող վարակվել վիրուս ունեցող մարդուն գրկելիս, կողքին նստելիս կամ նրա հետ նույն սպասքից օգտվելիս:

Դեռահասը․ – Ի՞նչ է նշանակում գեյ:

Ծնողը․ – Կան մարդիկ, որոնց գրավում են նույն սեռի ներկայացուցիչները, և դա կոչվում է նույնասեռականություն: Կան մարդիկ, որոնց գրավում են հակառակ սեռի ներկայացուցիչները, և դա կոչվում է տարասեռականություն: Կան մարդիկ էլ, որոնց երկու սեռերն էլ գրավում են ու դա անվանում են երկսեռականություն: Երեքն էլ սեռային կոմնորոշման բնական դրսևորումներ են: Կարևոր է հասկանալ, որ սերը տարբեր է լինում, և յուրաքանչյուրն արժանի է սիրելու ու սիրված լինելու այնպիսին, ինչպիսին կա:

 

Հարցեր, որոնք կարող են տալ 15-18 տարեկան դեռահասները

Հասունանալու ընթացքում դեռահասները ենթարկվում են ֆիզիկական, զգացմունքային և ճանաչողական փոփոխությունների: Հենց այդ պատճառով էլ իրենց հետաքրքրությունը իրենց մարմնի, հարաբերությունների կամ սեռականությանը վերաբերող թեմաների նկատմամբ շատ բարձր է լինում: Կարևոր է ստեղծել անկաշկանդ ու աջակցող միջավայր, որտեղ դեռահասին հեշտ ու հարմարավետ կլինի կիսվել իր հարցերով կամ մտահոգություններով:

Դեռահասը․ – Ե՞րբ են ավարտվում դեռահասության ժամանակ տեղի ունեցող փոփոխությունները:

          Ծնողը․ – Դժվար է հստակ տարիք նշել, որովհետև յուրաքանչյուրի մոտ այն անհատական բնույթ է կրում, բայց եթե ընդհանրացնենք, ապա աղջիկների մոտ՝ մոտավորապես տասներեքում, իսկ տղաների մոտ՝ տասնհինգում:

Դեռահասը․ – Որքա՞ն է մեծանալու կուրծքս:

Ծնողը․- Դա շատ անհատական է, որովհետև յուրաքանչյուր մարդու  մարմին ձևավորվում է տարբեր ձևով: Եվ հիշի՛ր, որ չկա կրծքի լավ ու վատ չափ:

Դեռահասը․ – Ճի՞շտ է, որ աղջիկը չի կարող հղիանալ առաջին սեռական հարաբերությունից:

          Ծնողը․ – Ո՛չ, ճիշտ չէ՛: Եթե չես օգտագործում հակաբեղմնավորիչներ, ապա կարող ես հղիանալ նույնիսկ առաջին սեռական հարաբերությունից:

Դեռահասը․ – Անպայմա՞ն է սեռական հարաբերություն ունենալը, եթե սիրում եք իրար:

Ծնողը․ – Ո՛չ, սեռական հարաբերությունը ռոմանտիկ հարաբերությունների միայն մի մասն է: Դա կարևոր և պատասխանատու քայլ է, որովհետև նախապես պետք է շատ բաներ հաշվի առնել, օրինակ`ինչպես պաշտպանվել, կամ հոգեբանորեն դրան արդեն պատրա՞ստ եք, թե՞ առայժմ ոչ:

Պետք է ուշադրություն դարձնել հարցերի բնույթին, որովհետև կարևոր է հասկանալ՝ դեռահասը գտնվո՞ւմ է մանիպուլյացիոն ազդեցության տակ, թե՞ ոչ: Հնարավոր է, որ հարաբերություններում կան բռնության տարրեր, օրինակ՝ զուգընկերը ստիպում է սեռական հարաբերություն ունենալ`ասելով, որ եթե սիրում է իրեն, ապա պիտի ապացուցի և այլն: Հարցեր կան, որոնք նա կարող է տալ՝ հասկանալու համար, թե ինչ ընտրություն պետք է անի: Կարևոր է հասկանալ հարցի ենթատեքստն ու խոսել այդ մասին:

Դեռահասը․ – Կուսաթաղանթ կորցնելը ցավո՞տ է:

Ծնողը․ – Միշտ չէ, որ ցավոտ է: Որոշ կանանց համար առաջին սեռական հարաբերությունը կարող է անհարմար կամ ցավոտ լինել, իսկ մյուսների համար՝ ոչ: Ոմանք էլ կարող են սեռական օրգանների հատվածում ճնշման զգացում ունենալ: Հիշի՛ր, որ սեռական հարաբերությունը պիտի տեղի ունենա միայն այն ժամանակ, երբ երկու զուգընկերն էլ պատրաստ են, ցանկանում են ու հստակ համաձայնություն են տալիս: Կուզե՞ս ավելի մարնամարսն խոսել այս թեմայի շուրջ:

Ծնողի դերը

Սեռականության վերաբերյալ երեխայի ճիշտ գիտելիքներ ունենալու հարցում ծնողների դերը կենսական կարևորություն ունի: Ծնողներն ուղիղ կապ ունեն սեռականության վերաբերյալ երեխայի համոզմունքների հետ, դրա հանդեպ ունեցած վերաբերմունքի և վարքագծի ձևավորման հարցում:

Անկաշկանդ հաղորդակցություն ու աջակցության ցուցաբերում
Սեռականությանը առնչվող թեմաների վերաբերյալ քննարկումները ծնողները պետք է սկսեն երեխայի վաղ տարիքից: Նրա համար պետք է զգայուն թեմաներ քննարկելու և տարբեր տեսակի հարցեր տալու ապահով տարածք ստեղծեն: Պետք է խոսեն այն ամենի մասին, ինչի մասին չի խոսվում, և իրենց երեխայի համար պետք է լինեն աջակցության աղբյուր:

Ճշգրիտ տեղեկության տրամադրում
Ծնողները պետք է երեխային ֆիզիոլոգիայի, վերարտադրողականության, սեռական առողջության և հարաբերությունների մասին ճշգրիտ և տարիքին համապատասխան տեղեկություն տրամադրեն՝ օգնելով նրանց սեռականության վերաբերյալ համապարփակ պատկերացում կազմելու:

Արժեքների և համոզմունքների փոխանցում
Սեռականության, հարաբերությունների, համաձայնության, հարգանքի և պատասխանատվության վերաբերյալ իրենց արժեքներն ու համոզմունքները ծնողները հնարավորություն ունեն փոխանցելու իրենց երեխային՝ դրանով իսկ նրան առաջնորդելով գրագետ որոշումներ կայացնելու:

Անձնական սահմանների հաստատում
Ամրապնդե՛ք նրա մոտ այն գաղափարը, որ կարևոր է սահմաններ հաստատել և «ո՛չ» ասել ցանկացած այն իրավիճակներում, երբ իրեն անհարմար կամ անապահով է զգում:

Կան երեխաներ, որոնք ունեն քրոնիկ հիվանդություններ կամ հաշմանդամություն: Դրանք երբեմն տեսանելի չեն (շաքարախտ կամ էպիլեպսիա), երբեմն էլ բացահայտ են ու աչքի ընկնող (մկանային դիստրոֆիա կամ Դաունի համախտանիշ): Կան քրոնիկ հիվանդություններ և հաշմանդամության տեսակներ (քրոնիկ հոգնածության համախտանիշ կամ ողնաշարի որոշ վնասվածքներ), որոնք ուղեկցվում են սուր ցավերով, և անգամ սեռական հարաբերության ցանկություն ունենալու դեպքում էլ որևէ ֆիզիկական շփում ունենալը դառնում է անհնար: Սակայն լինում են նաև դեպքեր, երբ սեռական օրգանների անմիջական գրգռումն օգնում է պատնեշել ցավն ու դրա մասին մտքերը:

Եթե Ձեր երեխան ունի մտավոր կամ ֆիզիկական զարգացման հետ կապված որոշ խնդիրներ, ապա սեռականության մասին զրույցները կարող են նպաստավոր և օգտակար լինել նրա համար: Այս թեմաների շուրջ տարբեր քննարկումների դրական ազդեցությունը ոչ միայն ապահովում է սեռականության վերաբերյալ գիտելիքներ ունենալը, այլև որոշ կարևոր հմտություններ ձեռք բերելու և զարգացնելու հնարավորություն է տալիս:
Այն երեխաները, որոնք ունեն զարգացման որոշակի խնդիրներ, պետք է սեռականության վերաբերյալ տարիքին և զարգացմանը համապատասխան գիտելիքներ ստանան: Սա երբեմն կարող է ծնողների համար որոշակի դժվարություններ առաջացնել, որովհետև չկա բավականաչափ տեղեկություն բոլոր այն հատուկ միջոցների մասին, որոնք օգտագործվում են զարգացման խնդիրներ ունեցող երեխաներին այդ ամենը հնարավորինս մատչելի ձևով  ուսուցանելու համար:

Ստորև ներկայացնում ենք հաշմանդամություն ունեցող երեխաների հետ սեռականության վերաբերյալ քննարկումներ ունենալու մի քանի խորհուրդներ․

• Կարող եք օգտագործել բարեկամների, հարազատների կամ ծանոթ մարդկանց նկարները ու խոսել միջանձնային հարաբերությունների և դրանց կարևորության մասին: Եթե Ձեր երեխան կույր է, կարող եք նրան հիշեցնել ինչ-որ ծանոթի մասին և այդպիսով սկսել քննարկումը:
• Ժամանակ առ ժամանակ իրավիճակային տարբեր հարցեր տալով՝ փորձեք ստուգել, թե արդյոք նա հասկացել է այն, ինչն իր հետ քննարկել եք: Կարող եք նաև ստուգող հարցեր տալ նրան, օրինակ, սեռականության մասին որևէ հեռուստահաղորդում դիտելիս:
• Նկարե՛ք կամ գնե՛ք մարմնի պատկերներով պաստառներ ու գրքեր և դրանց միջոցով փորձե՛ք նրան բացատրել, թե որ օրգանը որտեղ է գտնվում և կոնկրետ ինչ գործառույթ ունի:
• Եթե Ձեր երեխայի համար անձնական հիգիենայի կամ դաշտանային ցիկլի մասին տեղեկությունը դժվարընկալելի է, ապա կարող եք որոշ բաներ գրել և ժամանակ առ ժամանակ միասին կարդալ:
• Եթե Ձեր երեխան չունի ձեռքեր և ուզում է ուսումնասիրել իր սեռական օրգանները, կարելի է նրան ասել, որ դա անելու համար կարող է հայելի օգտագործել:
• Եթե Ձեր երեխան կույր է, ապա կարող է չնկատել, որ իր դաշտանը սկսվել է: Պետք է նրբանկատորեն ասել նրան դրա մասին և սովորեցնել, թե ինչպես կարող է իրեն խնամել այդ օրերին: Տղաները երազախաբությունը կարող են շփոթել մեզի հետ: Պետք է բացատրել, որ դա բնական երևույթ է և իրենց զարգացման բնականոն մասն է կազմում:
• Հաճախակի կրկնե՛ք այն ամենը, ինչ սովորեցնում ենք, և միշտ քաջալերե՛ք ու գովաբանեք նրան:
• Հետաքրքրվե՛ք, թե արդյոք մոտակայքում կա՞ համապատասխան գրականությամբ գրադարան, և փորձե՛ք առավելագույնս օգտագործել Ձեզ հասանելի բոլոր միջոցները:
• Կա՛պ պահպանեք այլ ծնողների հետ, որոնք նույնպես զարգացման խնդիրներով երեխաներ ունեն: Կիսե՛ք Ձեր փորձը և անպայման լսե՛ք մյուսների փորձառությունների մասին:
• Այդ ամենի մեջ փորձե՛ք ներգրավել ուսուցիչներին կամ խնամողներին, այսինքն՝ բոլոր այն անձանց, որոնք ամենօրյա և անմիջական շփում ունեն Ձեր երեխայի հետ:

• Հաշմանդամություն ունեցող մարդու մարմինը տգեղ է:

Շատ հասարակություններում կանանց արժևորում են իրենց մարմնի հստակ պատկերով, և եթե այն ընդունված պատկերացումների մեջ չի տեղավորվում, ապա համարվում է, որ տվյալ կինն իրավունք չունի ամուսնանալու կամ զուգընկեր ունենալու, քանի որ գեղեցիկ չէ: Սա շատ սահմանափակ ընկալում է, որովհետև չկան գեղեցկության համընդհանուր չափանիշներ, և մարդկանց ընկալումները շատ տարբեր են. ինչ-որ մեկի համար գեղեցիկը ուրիշի համար կարող է այդքան էլ գեղեցիկ չլինել և հակառակը:

• Հաշմանդամություն ունեցող անձինք չեն կարող ունենալ սեռական ցանկություն:

Այս պատկերացումն ընդհանրապես չի համպատասխանում իրականությանը, որովհետև ինչպես հաշմանդամություն չունեցող, այնպես էլ ունեցող անձինք կարող են սեռական ցանկություն ունենալ:

• Հաշմանդամություն ունեցող անձինք միշտ սեռական հարաբերության ցանկություն ունեն:
  Ինչպես բոլորի մոտ, այնպես էլ հաշմանդամություն ունեցող անձանց մոտ սեռական ցանկությունը կարող է տարբեր լինել․ ոմանք կարող են ավելի հաճախ ունենալ ցանկություն, ոմանք էլ`ավելի հազվադեպ: