Հղիության արհեստական ընդհատումը բժշկական ընթացակարգ է, որի միջոցով ընդհատում են հղիությունը: Այն կարող է իրականացվել ինչպես վիրահատական ճանապարհով, այնպես էլ դեղորայքային միջամտությամբ։ Եթե չեն կիրառվում հակաբեղմնավորման միջոցներ կամ ձախողվում են, կամ էլ կինը հղիանում է առանց իր համաձայնության սեռական հարաբերությունից, ապա նա իրավունք ունի օգտվելու անվտանգ բժշկական ծառայություններից՝ հղիությունը դադարեցնելու համար: Անկախ պատճառներից՝ անվտանգ և օրինական աբորտը կանանց համար իրենց առողջությունն ու բարեկեցությունը ապահովագրելու միջոց է։
Գոյություն ունի հղիության արհեստական ընդհատման 2 տեսակ՝ վիրահատական և դեղորայքային: Վիրահատական աբորտը պակաս վտանգավոր է հղիության 7-12րդ շաբաթվա ընթացքում: Այն հիմնականում իրականացվում է անզգայացմամբ և տևում է մոտավորապես 15-30 րոպե, որի ընթացքում հեռացվում է արգանդի պարունակությունը պտղով հանդերձ:
Ավելի անվտանգ է համարվում հղիության դեղորայքային ընդհատումը: Այն սովորաբար կիրառվում է հղիության մինչև 8-րդ շաբաթվա ընթացքում: Դեղորայքն անհրաժեշտ է օգտագործել միայն բժշկի հսկողության տակ: Այն տևում է ավելի երկար, քան վիրահատական մեթոդը՝ մեկ շաբաթ պարբերաբար ուղեկցվող արյունահոսությամբ: Երբեք ու ոչ մի դեպքում չի կարելի օգտագործել բժշկի կողմից չնշանակված դեղորայք, քանի որ դա կարող է հանգեցնել առողջական լուրջ խնդիրների՝ թերի աբորտի, վարակի կամ նույնիսկ կյանքին սպառնացող բարդությունների:
Իրավական և էթիկական նկատառումներ
Հայաստանի Հանրապետության` «Վերարտադրողական առողջության և վերարտադրողական իրավունքների մասին» օրենքի 10-րդ հոդվածի համաձայն՝ յուրաքանչյուր կին ունի հղիության արհեստական ընդհատման օրինական իրավունք։ Մինչև 12 շաբաթական հղիության դեպքում արհեստական ընդհատումը իրականացվում է կնոջ դիմումի համաձայն: Մինչև 22 շաբաթական հղիության դեպքում աբորտը կարող է իրականացվել բժշկասոցիալական ցուցումների դեպքում և կնոջ համաձայնությամբ, եթե կինը հղիացել է բռնաբարության հետևանքով, եթե իր առողջությանը վտանգ է սպառնում, եթե պտուղն ունի որոշակի արատներ, եթե կինը կամ երեխայի հայրը գտնվում են անազատության մեջ, կամ եթե երեխայի հայրը հանկարծամահ է եղել:
Հղիության արհեստական ընդհատումն անչափահասի դեպքում կատարվում է նրա ծնողների կամ այլ օրինական ներկայացուցիչների համաձայնությամբ, իսկ դրանց բացակայության դեպքում՝ բժշկական հանձնաժողովի արձանագրության հիման վրա:
Խորհրդատվություն և աջակցություն
Հղիության արհեստական ընդհատումից առաջ և հետո բուժհաստատությունը պարտավոր է կնոջը անվճար բժշկասոցիալական խորհրդատվություն տրամադրել: Սա երաշխավորում է, որ կանայք հակաբեղմնավորման վերաբերյալ ուղեցույցներ ստանան և հնարավորություն ունենան կանխելու ապագա անցանկալի հղիությունները: Հղիության արհեստական ընդհատումից հետո հակաբեղմնավորման ժամանակակից մեթոդների անհապաղ հասանելիությունը շատ կարևոր է, քանի որ պտղաբերությունը արագ վերականգնվում է, ինչն էլ մեծացնում է չնախատեսված հերթական հղիության հավանականությունը:
Աբորտը որպես վերարտադրողական իրավունք
Հղիության արհեստական ընդհատումը կամ աբորտը յուրաքանչյուր կնոջ վերարտադրողական կարևոր իրավունքն է, ինչը նրան թույլ է տալիս վերահսկել իր մարմինն ու իր կյանքի ընտրությունը: Աբորտի անվտանգ և օրինական ծառայություններից օգտվելու հնարավորության բացակայությունը կարող է ողբերգական հետևանքներ ունենալ՝ խթանելով անօրինական աբորտների աճը: Այն երկրներում, որտեղ աբորտն արգելված է, անօրինական աբորտները հանգեցրել են հղի կանանց մահվան աճի և վերարտադրողական լուրջ բարդությունների, որոնք կնոջը կարող են ուղեկցել կյանքի ողջ ընթացքում:
Լիցենզավորված բուժաշխատողի կողմից իրականացվող անվտանգ և օրինական աբորտը զգալիորեն նվազեցնում է կնոջ առողջությանը սպառնացող վտանգները: Հղիության արհեստական ընդհատման հասանելիությունը սահմանափակելու փորձերը հաճախ հանգեցնում են նրան, որ հուսահատ կանայք փնտրում են ոչ անվտանգ այլընտրանքներ՝ վտանգի տակ դնելով իրենց առողջությունն ու կյանքը: Հետևաբար շատ կարևոր է պաշտպանել անվտանգ աբորտի իրավունքը և խթանել վերարտադրողական առողջության կրթությունը, հարգել յուրաքանչյուր կնոջ ինքնավարությունը՝ որոշումներ կայացնելու իր մարմնի և իր ապագայի վերաբերյալ:
Հոգեբանական և սոցիալական ազդեցություն
Շատ կանանց համար հղիության արհեստական ընդհատման որոշումը կարող է հուզականորեն և հոգեբանորեն բավականին բարդ լինել: Կարևոր է, որ բուժաշխատողները ոչ միայն բժշկական, այլև հոգեբանական աջակցություն տրամադրեն ընթացակարգից առաջ և հետո: Շատ մշակույթներում աբորտը խիստ դատապարտված է, ինչը կարող է ավելի բարդացնել կնոջ հուզական վիճակը: Վերարտադրողական իրավունքների մասին բաց ու կարեկցանքով լի զրույցները անհրաժեշտ են, որովհետև մեղմուն են կանանց վրա ուղիղ ազդեցություն ունեցող հասարակական ճնշումները:
Հղիության արհեստական ընդհատման անվտանգ հասանելիությունը վերարտադրողական առողջության պահպանման հիմնարար տեսանկյունն է, և կարևոր է, որ կանայք տեղեկացված լինեն, ստանան աջակցություն և հնարավորություն՝ իրենց առողջության և ապագայի համար լավագույն ընտրությունը կատարելու համար:
