Սեռավարակներ

Անպաշտպան սեռական հարաբերություն
Այս դեպքում սեռավարակները կարող են փոխանցվել ցանկացած տեսակի անպաշտպան սեռական շփման ժամանակ՝ ներառյալ օրալ սեռական հարաբերությունը:

Ոչ սեռական ճանապարհով վարակում
Կարող է լինել հետևյալ դեպքերում․
ա) վարակված արյան հետ շփվելու, օրինակ՝ փոխներարկման ասեղների կամ ներարկիչների ընդհանուր օգտագործման,
բ) հղիության, ծննդաբերության և կրծքով կերակրելու,
գ) վարակված հյուսվածքների կամ օրգանների փոխպատվաստման,
դ) վարակված անձի մաշկի հետ շփվելու. որոշ սեռավարակներ, ինչպիսիք են մարդու պապիլոմավիրուսը և սեռական հերպեսը, կարող են փոխանցվել նաև մաշկ-մաշկ անմիջական շփման միջոցով, նույնիսկ երբ մարմնական հեղուկների փոխանակում տեղի չի ունենում:

Սեռական ճանապարհով փոխանցվող վարակները (ՍՃՓՎ), ինչպես ամբողջ աշխարհում, այնպես էլ Հայաստանում, հանրային առողջության կարևոր խնդիր են։ Ստորև ներկայացնում ենք Հայաստանում ամենատարածված սեռավարակներից մի քանիսը, դրանց հարուցիչները, փոխանցման մեթոդները, ախտանիշները և բուժման տարբերակները:

Քլամիդիա
Հարուցիչ՝ քլամիդիա տրախոմատիս մանրէ:

Այն փոխանցվում է հեշտոցային, անալ կամ օրալ սեքսի միջոցով: Քլամիդիայով վարակվելու դեպքում հնարավոր է միզելու ժամանակ ունենալ ցավ և սեռական օրգաններից առատ արտադրություն: Հիվանդությունը կարող է ընթանալ առանց ախտանիշների: Չբուժվելու դեպքում կարող են առաջանալ առողջական այնպիսի լուրջ խնդիրներ, ինչպիսիք են անպտղությունը, արտաարգանդային հղիությունը և կոնքի քրոնիկ ցավը: Քլամիդիան հեշտությամբ բուժվում է հակաբիոտիկներով:

Սեռական հերպես
Հարուցիչ՝ հերպեսի սիմպլեքս վիրուս (ՀՍՎ):

Հերպեսի ամենատարածված երկու տեսակներն են ՀՍՎ-1 և ՀՍՎ-2: ՀՍՎ-1-ը փոխանցվում է մարդկանց միջև անմիջական և ոչ սեռական շփումների միջոցով: Այն առաջացնում է բերանի հերպես և արտահայտվում է բշտիկների տեսքով: ՀՍՎ-2-ը փոխանցվում է սեռական ճանապարհով  և ախտահարում է սեռական օրգանները՝ դրանց վրա առաջացնելով վերքեր։ Թեև հերպեսի համար բուժում չկա, սակայն հակավիրուսային դեղամիջոցները կարող են օգնել կառավարելու բռնկումները և նվազեցնել այն ուրիշներին փոխանցելու վտանգը:

Տրիխոմոնիազ
Հարուցիչ՝ տրիխոմոնիազ վագինալիս նախակենդանի մակաբույծ:

Տրիխոմոնիազը հիմնականում փոխանցվում է հեշտոցային հարաբերության միջոցով: Վարակն ավելի հաճախ ախտանշանային է կանանց մոտ: Այն առաջացնում է քոր, կարմրություն ու ցավ սեռական օրգանների շրջանում, ինչպես նաև՝ առատ արտադրություն: Տղամարդկանց մոտ ախտանիշներ կարող են չարտահայտվել:

Տրիխոմոնիազը բուժվում է հակաբիոտիկներով:

Գոնորեա
Հարուցիչ՝ նեյսերիա գոնորեա բակտերիա:

Գոնորեան փոխանցվում է հեշտոցային, անալ կամ օրալ սեքսի միջոցով:  Շատերն ախտանիշներ չեն ունենուն, բայց դրանց առկայության դեպքում կարող է լինել ցավոտ միզակապություն և սեռական օրգաններից առատ արտադրություն: Չբուժված գոնորեան կանանց մոտ կարող է առաջացնել կոնքի բորբոքային հիվանդություն, իսկ տղամարդկանց մոտ՝ էպիդիդիմիտ: Երկուսն էլ կարող են հանգեցնել անպտղության: Բուժումը սովորաբար իրականացվում է հակաբիոտիկների միջոցով:

Սիֆիլիս
Հարուցիչ՝ տրեպոմենա պալլիդում բակտերիա:

Սիֆիլիսը փոխանցվում է հեշտոցային, անալ կամ օրալ սեքսի միջոցով: Սիֆիլիսը զարգանում է մի քանի փուլերով: Առաջնային փուլերում այն կարող է լինել առանց ախտանիշների, սակայն երկրորդական և երրորդական փուլերն արտահայտվում են օրգանների վրա ազդող լուրջ բարդություններով: Սիֆիլիսը չբուժելու դեպքում մարդու մոտ կարող են նյարդաբանական և սրտանոթային լուրջ խնդիրներ առաջանալ: Այն կարող է նաև մահացու լինել: Սիֆիլիսը արդյունավետ  բուժվում է հակաբիոտիկների միջոցով:

Հեպատիտ B
Հարուցիչ՝ հեպատիտ B (HBV) վիրուս:

Հեպատիտ B-ն փոխանցվում է վարակված կենսաբանական հեղուկների միջոցով, այդ թվում՝ սեռական շփման, արյան փոխներարկման և ծննդաբերության ժամանակ՝ մորից երեխային: Հիվանդությունն ընթանում է սուր կամ քրոնիկ ձևով: Սուր հեպատիտ B-ն արտահայտվում է լյարդի սուր ախտահարմամբ,  իսկ քրոնիկ հեպատիտ B-ն՝ լյարդի երկարատև բորբոքային ախտահարմամբ, որը կարող է բերել լյարդի ցիռոզի: Հեպատիտ B-ն կարելի է կանխել բարձր արդյունավետության պատվաստանյութի միջոցով, իսկ հակավիրուսային դեղամիջոցները կարող են կառավարել վարակը:

ՄԻԱՎ (մարդու իմունային անբավարարության վիրուս)
Հարուցիչ՝ ՄԻԱՎ ռետրովիրուս:

ՄԻԱՎ-ը փոխանցվում է չպաշտպանված սեռական հարաբերությունների միջոցով, վարակակիր մորից՝ երեխային հղիության ընթացքում, ծննդաբերության ժամանակ կամ մայրական կաթի միջոցով, չախտազերծված ներարկիչների և ասեղների օգտագործման դեպքում, վերքերի, խոցերի, լորձաթաղանթի միջոցով օրգանիզմ արյան ներթափանցման ժամանակ: ՀՌՎ դեղամիջոցների ընդունման շնորհիվ այժմ մորից երեխային վարակի փոխանցման հավանականությունը խիստ նվազել է: ՄԻԱՎ-ը ախտահարում է օրգանիզմի իմունային համակարգը՝ ոչնչացնելով արյան այն սպիտակ բջիջները, որոնք օգնում են պայքարելու տարբեր վարակների դեմ։ Այն ունի գաղտնի շրջան, որը կարող է տևել մինչ երեք ամիս՝ սկսած վարակման պահից: Այս շրջանն առավել վտանգավոր է վարակն ուրիշին փոխանցելու առումով, քանի որ ՄԻԱՎ-ի նկատմամբ հակամարմինների հայտնաբերման արյան հետազոտության արդյունքը կարող է բացասական լինել՝ վարակված մարդու մոտ թյուր կարծիք կազմելով, թե ինքը վարակակիր չէ: Լինում են նաև այնպիսի եզակի դեպքեր, երբ գաղտնի շրջանը տևում է մոտ մեկ տարի: ՁԻԱՀ-ը (ձեռքբերովի իմունային անբավարարության համախտանիշ) ՄԻԱՎ-ի վերջնային փուլն է, երբ օրգանիզմն այլևս անպաշտպան է ու չի կարողանում պայքարել վարակիչ և ուռուցքային տարբեր հիվանդությունների դեմ։ Չնայած այն հանգամանքին, որ հնարավոր չէ ՄԻԱՎ-ից լիովին բուժվել, սակայն ՀՌՎ դեղահաբերի շնորհիվ, որոնք նվազեցնում են վիրուսի հետագա փոխանցման հավանականությունը, ՄԻԱՎ-ով ապրող մարդիկ կարող են լիարժեք կյանք ունենալ՝ ամուսնանալ և առողջ երեխաներ ունենալ:

ՄԻԱՎ-ով վարակված մարդու հետ անպաշտպան սեռական հարաբերություն ունենալու դեպքում գոյություն ունի հետկոնտակտային կանխարգելում, որը կանխում է ՄԻԱՎ-ով վարակվելու հավանականությունը: Այն իրականացվում է հատուկ դեղաչափ ընդունելով՝ սեռական հաբարեթյուն ունենալուց հետո 72 ժամվա ընթացքում:

Կարևոր է իմանալ, որ ՄԻԱՎ-ը չի փոխանցվում համբուրվելիս, բարևելիս, գրկախառնվելիս: Այն չի փոխանցվում օդակաթիլային ճանապարհով՝ հազալիս կամ փռշտալիս: ՄԻԱՎ-ով hնարավոր չէ վարակվել միևնույն լոգարանից կամ լողավազանից օգտվելիս: Ինչպես նաև այն չի փոխանցվում միջատների կամ կենդանիների միջոցով: 

Մարդու պապիլոմավիրուս
Հարուցիչ՝ մարդու պապիլոմավիրուս (HPV) հարակից վիրուսների խումբ։
Մարդու պապիլոմավիրուսը փոխանցվում է սեռական հարաբերության, սեռական օրգանների և օրալ սեքսի միջոցով: Այս վարակը հաճախ անցնում է ասիմպտոմատիկ: Սակայն սեռական օրգանների շրջանում կարող են գորտնուկներ առաջանալ: Կան տեսակներ, որոնք կարող են արգանդի վզիկի քաղցկեղի առաջացման պատճառ դառնալ: Այս իսկ պատճառով կանանց խորհուրդ է տրվում պարբերաբար կատարել ՊԱՊ քսուքի հետազոտություն (տե՛ս հետազոտություն և բուժում), որը թույլ է տալիս հայտնաբերել արգանդի վզիկի բջիջների նախաքաղցկեղային վաղ փոփոխությունները։ Մոտ 90% դեպքերում մարդու իմունային համակարգը երկու տարվա ընթացքում բնական ճանապարհով ազատվում է վիրուսից:

Սեռական ճանապարհով փոխանցվող շատ վարակներ (ՍՃՓՎ) չունեն նկատելի ախտանիշներ կամ կարող են ընդհանրապես չդրսևորել: Ախտանիշների բացակայությունը դժվարացնում է սեռավարակների արագ հայտնաբերումն ու բուժումը: Բացի այդ՝ սեռավարակները հաճախ շփոթում են միզուղիների վարակների, խմորիչ վարակների կամ մաշկային հիվանդությունների հետ, ինչը կարող է հետաձգել ախտորոշումն ու բուժումը: Այդ իսկ պատճառով սեռավարակների կանոնավոր զննումն ու թեստավորումը շատ կարևոր է, եթե անգամ ակնհայտ ախտանիշներ չկան:

Կարևոր է հասկանալ, որ հնարավոր չէ որոշել՝ արդյոք ինչ-որ մեկն ունի սեռավարակ՝ բացառապես հիմնվելով տեսողական հետազոտության կամ ախտանիշների վրա: Մարդը առանց որևէ ախտանիշի կարող է կրել և փոխանցել սեռավարակ: Չնայած ախտանիշների բացակայությանը՝ չբուժված սեռավարակները ժամանակի ընթացքում կարող են հանգեցնել առողջական լուրջ խնդիրների:
Սեռական ճանապարհով փոխանցվող վարակների ամենատարածված ախտանիշներից մի քանիսը․

• սեռական օրգաններից տհաճ հոտ,
• սեռական օրգանների շրջանում քոր,
• սեռական օրգանների շրջանում բշտիկներ կամ խոցեր,
• ցավ միզելիս,
• ցավ սեռական հարաբերության ընթացքում,
• գրիպի ախտանիշներ,
• գերհոգնածություն,
• կանանց մոտ ոչ կանոնավոր դաշտան և արտասովոր արյունահոսություն,
• հեշտոցային առատ արտադրություն,
• հեշտոցի շրջանում ցավ,
• տղամարդկանց մոտ արտադրություն միզուկից,
• ամորձիների շրջանում ցավ,
• որովային հատվածում ցավ:

Այս ախտանշանները կարող են ի հայտ գալ վարակվելուց անմիջապես հետո, որոշ ժամանակ հետո կամ նույնիսկ մի քանի տարի անց։ Սակայն պարտադիր չէ, որ վերը նշված ախտանիշները վկայեն որևէ հիվանդության կամ սեռավարակի մասին․ նման ախտանիշներ հնարավոր է ունենալ նաև այլ խնդիրների դեպքում:
Սեռավարակների կանոնավոր թեստավորումը կենսական նշանակություն ունի սեռական առողջության պահպանման և բարդությունների կանխարգելման համար: Վաղ հայտնաբերումն ու բուժումը կարող են կանխել վարակների տարածումը և նվազեցնել երկարատև առողջական խնդիրների վտանգը:

Սեռավարակներով հիվանդանում են ինչպես կանայք, այնպես էլ տղամարդիկ, սակայն մի քանի գործոններ կանանց ավելի խոցելի են դարձնում այդ վարակների նկատմամբ:

Կենսաբանական գործոններ
Կանայք կենսաբանորեն ավելի զգայուն են սեռավարակների և ՄԻԱՎ-ի նկատմամբ մի քանի պատճառներով.

Անատոմիա
Ի տարբերություն առնանդամի՝ հեշտոցն ավելի մեծ մակերես ունի, ինչի հետևանքով հեշտոցային պատերը միկրոպատռվածքներ ստանալու մեծ հավանականություն ունեն, և դա էլ հեշտացնում է վարակների ներթափանցումը օրգանիզմ: Հատկապես երիտասարդ կանանց և դեռահաս աղջիկների արգանդի վզիկը ոչ հասուն բջիջների պատճառով ավելի խոցելի է վարակների նկատմամբ:

Տարիքային փոփոխություններ
Մինչև 25 տարեկան երիտասարդ աղջիկներն ու 45-ն անց կանայք ավելի խոցելի խումբ են, քանի որ արգանդի վզիկի առաձգականությունը փոխվում է տարիների ընթացքում, ինչը պոտենցիալ հեշտացնում է վարակների առաջացումը:

Սերմնահեղուկի երկարատև ազդեցություն
Անպաշտպան հեշտոցային սեքսի ժամանակ սերմնահեղուկը կարող է մի որոշ ժամանակ մնալ հեշտոցում և ակտիվ լինել 5-7 օր: Այս երկարատև ազդեցությունը մեծացնում է սեռավարակների փոխանցման վտանգը, քանի որ վիրուսը կամ բակտերիաները ավելի շատ ժամանակ ունեն լորձաթաղանթի հյուսվածքները վարակելու համար: Եթե տղամարդը սեռական հարաբերության ընթացքում չի վարակվում կնոջից, ապա հետո վարակվել այլևս չի կարող:

Բարդությունների ավելի մեծ հավանականություն
Կանայք ոչ միայն ավելի հաճախ են վարակվում սեռավարակներով, այլև հակված են ավելի շատ բարդություններ ունենալուն: Չբուժված քլամիդիան կամ գոնորեան կարող են առաջացնել կոնքի բորբոքային հիվանդություն, կարող են նաև հանգեցնել անպտղության, ինչպես նաև՝ կոնքի քրոնիկ ցավի և արտաարգանդային հղիության:

Սոցիալ-մշակութային գործոններ
Սոցիալ-մշակութային գործոնները նույնպես դեր են խաղում սեռավարակների նկատմամբ կանանց խոցելիության բարձրացման հարցում:

Գենդերային անհավասարություն և ուժային անհավասարակշռություն
Շատ մշակույթներում և դրանցից բխող հասարակական նորմերում բացակայում է բանակցային ուժը: Դա նպատսում է տղամարդկանց գերակայությանը սեռական հարաբերություններում և դժվարացնում է կանանց հրաժարվելը անցանկալի սեռական հարաբերությունից կամ պահպանակ օգտագործելու մասին պնդելը:

Վախ բռնությունից և տնտեսական կախվածություն
Այն կանայք, որոնք տնտեսապես կախված են իրենց արական սեռի զուգընկերոջից կամ վախենում են սեռական ու ընտանեկան բռնությունից, կարող են վախենալ ու համարձակություն չունենալ պահանջելու պաշտպանված սեռական հարաբերություն ՝ այսպիսով մեծացնելով սեռավարակներ ունենալու հավանականությունը: Վախն ու կախվածությունը կարող է կանանց խանգարել դադարեցնելու այն հարաբերությունները, որտեղ իրենք անընդհատ վարակվելու վտանգի տակ են:

Դավաճանություն և միգրացիա
Որոշ հասարակություններում տղամարդու դավաճանությունը մշակութային առումով օրինաչափ է, ինչը հանգեցնում է սեռավարակների տարածման ավելի բարձր վտանգի: Բացի այդ՝ աշխատանքային միգրանտները, որոնք հաճախ անպաշտպան սեռական հարաբերություն են ունենում այն երկրներում, որտեղ աշխատում են, կարող են վարակվել սեռավարակներով և տուն վերադառնալուց հետո դրանք փոխանցել իրենց կանանց կամ զուգընկերներին:

Սեռավարակներից և ՄԻԱՎ-ից ամբողջությամբ խուսափելու ամենաարդյունավետ միջոցը սեռական ակտիվությունից զերծ մնալն է: Այնուամենայնիվ, կան այլ ձևեր, որոնք կարող են զգալիորեն նվազեցնել դրանցով վարակվելու վտանգը, և այդ հարցում պետք է հետևողական լինի զուգընկերներից յուրաքանչյուրը:

Պահպանակների օգտագործում
Պահպանակները շատ արդյունավետ են սեռավարակների մեծ մասի տարածման վտանգը նվազեցնելու և անցանկալի հղիությունը կանխելու համար: Դրանք պետք է ճիշտ և հետևողականորեն օգտագործվեն սեռական հարաբերությունների բոլոր տեսակների դեպքում: Թեև հակաբեղմնավորիչ հաբերն ու ներարգանդային սարքերը (ՆԱՄ) արդյունավետ են հղիության կանխարգելման համար, սակայն դրանք չեն պաշտպանում սեռավարակներից:

Բժշկական հետազոտություններ
Սեռավարակների կանոնավոր ստուգումները շատ կարևոր են վաղ ախտորոշման և բուժման համար: Դրանց վաղ հայտնաբերումը կարող է օգնել կանխելու վարակների տարածումը և նվազեցնել հետագայում բարդություններ ունենալու վտանգը:
Կարևոր է, որ սեռական կյանքով ապրողները սեռավարակաների հայտնաբերման կանոնավոր ստուգումներ անցնեն:

Մոնոգամ հարաբերություններ
Մոնոգամ հարաբերությունները կարող են զգալիորեն նվազեցնել վարակվելու հավանականությունը, բայց մինչև սեռական հարաբերություն ունենալը զուգընկերները պետք է սեռավարակաները բացահայտող թեստ հանձնեն՝ համոզվելու համար, որ առողջ են և իրար չեն կարող վարակներ փոխանցել:

Բաց ու անկեղծ շփում
Զուգընկերոջ հետ սեփական առողջական վիճակի մասին անկեղծ զրուցելը և իրենից էլ նույնն ակնկալելը կարևոր է սեռական առողջության և հետագայում վարակվելուց խուսափելու համար:

Ներքին լվացումների վտանգը
Կա թյուր կարծիք, որ սեռական հարաբերությունից անմիջապես հետո ներքին լվացումը կարող է կանխել սեռավարակների ներթափանցումը օրգանիզմ: Ներքին լվացումները իրականում կարող են մեծացնել վարակվելու վտանգը՝ խախտելով հեշտոցում բակտերիաների բնական հավասարակշռությունը և նպաստելով պաթոգենների պոտենցիալ վերընթաց շարժմանը: Դրանք նպաստում են սերմնահեղուկի արագ վերև բարձրանալուն, ինչն էլ վարակվելը ավելի հավանական է դարձնում:

Անվտանգ օրալ և անալ սեռական հարաբերություններ
Կա սխալ պատկերացում, որ օրալ սեքսից առաջ ատամները խոզանակելը նվազեցնում է սեռավարակների փոխանցման վտանգը: Սակայն ատամները խոզանակելը կարող է լնդերի վրա փոքր քերծվածքներ առաջացնել, ինչն էլ մեծացնում է վարակների փոխանցման վտանգը: Օրալ սեռական հարաբերություն ունենալուց անմիջապես առաջ ավելի անվտանգ է ատամները չխոզանակելը, իսկ լատեքսային կտորների կամ պահպանակի օգտագործումը կարող է պաշտպանել սեռավարակներից:

Անալ սեռական ակտը սեռավարակների փոխանցման հավանականությունն ավելի է մեծացնում, քանի որ ուղիղ աղիքի պատերը նուրբ են և կարող են հեշտությամբ ճաքել: Վտանգը նվազագույնի հասցնելու համար զուգընկերները պետք է օգտագործեն մեծ քանակությամբ ինտիմ քսանյութ և ավելի հաստ ու դիմացկուն պահպանակ, որը հատուկ նախատեսված է անալ սեռական հարաբերության համար:

ՄԻԱՎ-ի հետկոնտակտային կանխարգելում
ՄԻԱՎ-ով վարակված մարդու հետ անպաշտպան սեռական հարաբերություն ունենալու դեպքում գոյություն ունի հետկոնտակտային կանխարգելում, որը կանխում է ՄԻԱՎ-ով վարակվելու հավանականությունը և իրականացվում է՝ հատուկ դեղաչափ ընդունելով սեռական հարաբերություն ունենալուց հետո՝ 72 ժամվա ընթացքում: Այն չի փոխարինում կանոնավոր կանխարգելման մեթոդներին և նախատեսված է միայն արտակարգ իրավիճակների համար։ Տվյալ դեղորայքը կարելի է ձեռք բերել Երևանի ՁԻԱՀ–ի կանխարգելման հանրապետական կենտրոնում /http://www.armaids.am/:

Սեռական ճանապարհով փոխանցվող շատ վարակներ (ՍՃՓՎ) բուժելի են: Բակտերիալ և մակաբուծային վարակները, ինչպիսիք են քլամիդիան, գոնորեան և տրիխոմոնիազը, սովորաբար բուժվում են հակաբիոտիկներով կամ բուժաշխատողի նշանակած այլ դեղամիջոցներով: Վարակն ամբողջության բուժելու համար պարտադիր է ավարտել հակաբիոտիկների ամբողջական չափաբաժինը: Չի կարելի բուժումը կիսատ թողնել անգամ այն դեպքում, երբ ախտանիշները կտրուկ քչացել են:

Վիրուսային վարակները, ինչպիսիք են հերպեսի վիրուսը, ՄԻԱՎ-ը և մարդու պապիլոմավիրուսը, չեն կարող ամբողջությամբ բուժվել: Այնուամենայնիվ, հակավիրուսային դեղամիջոցները և այլ բուժումները կարող են օգնել կառավարելու ախտանիշները, նվազեցնել վիրուսային բեռը և նվազեցնել ուրիշներին փոխանցելու հավանականությունը: Օրինակ, ՄԻԱՎ-ի հակառետրովիրուսային թերապիան կարող է զգալիորեն երկարացնել կյանքը, բարելավել կյանքի որակը և նվազեցնել վիրուսը զուգընկերներին փոխանցելու հավանականությունը:

Եթե զուգընկերներից մեկի մոտ սեռավարակ է ախտորոշվել, ապա պարտադիր է երկուսի միաժամանակ բուժում ստանալը. առանց դրա կրկնակի վարակվելու մեծ վտանգ կա, քանի որ զուգընկերներից մեկը դեռ կարող է վարակակիր լինել և այն փոխանցել մյուսին:

Սեռավարակները չբուժելու դեպքում հետևանքները կարող են բավականին վտանգավոր լինել, որովհետև դրանք կարող են առաջացնել առողջական լուրջ խնդիրներ:

Քրոնիկ վարակներ
Որոշ սեռավարակներ, ինչպիսիք են քլամիդիան և գոնորեան, կարող են հանգեցնել կանանց կոնքի բորբոքային հիվանդության, որը կարող է առաջացնել կոնքի քրոնիկ ցավ, անպտղություն և արտարագանդային հղիություն:

Քաղցկեղ
Մարդու պապիլոմավիրուսի որոշ տեսակներ ժամանակի ընթացքում կարող են առաջացնել արգանդի վզիկի, հետանցքի և կոկորդի քաղցկեղ:

Հղիության հետ կապված բարդություններ
Հղիության ընթացքում սեռավարակները կարող են այնպիսի բարդություններ առաջացնել, ինչպիսիք են վաղաժամ ծննդաբերությունը, երեխայի՝ նորմայից քիչ քաշը և  վարակը նրան փոխանցելու մեծ հավանականությունը:

Համակարգային ինֆեկցիաներ
Հազվագյուտ և ծանր սեռավարակներ, որոնք տարիների ընթացքում չեն բուժվել, կարող են տարածվել մարմնի այլ մասերով՝ առաջացնելով այնպիսի խնդիրներ, ինչպիսիք են գոնոկոկային վարակը, ինչն իր հերթին կարող է ազդել հոդերի և սրտի վրա, և նեյրոսիֆիլիսը, ինչը կարող է ազդել նյարդային համակարգի վրա:

ՄԻԱՎ-ի ռիսկի բարձրացում
Սեռավարակ ունենալը կարող է մեծացնել ՄԻԱՎ-ով վարակվելու հավանականությունը: Դա պայմանավորված է նրանով, որ մաշկի կամ լորձաթաղանթների վնասվածքները, խոցերը կամ բորբոքումները կարող են հեշտացնել վիրուսի ներթափանցումը օրգանիզմ:

Յուրաքանչյուր սեռավարակի ճշգրիտ բացահայտման և բուժման  համար կան ախտորոշման համապատասխան մեթոդներ: Թեստավորելու և իրավիճակը համարժեք գնահատելու համար շատ կարևոր է բուժաշխատողի հետ խորհրդակցելը: Ախտորոշման գործընթացը կարող է ներառել մի շարք գործողություններ:

Ֆիզիկական զննում
Անցկացվում է արտաքին սեռական օրգանների մանրակրկիտ ֆիզիկական հետազոտություն, որի ընթացքում բուժաշխատողը ստուգում է այնպիսի ախտանիշների առկայությունը, ինչպիսիք են գորտնուկները, արտադրությունը կամ բորբոքումներն ու խոցերը սեռական օրգանների հատվածում:

Արյան հետազոտություն
Արյան նմուշները հետազոտվում են ՄԻԱՎ, սիֆիլիս կամ հեպատիտ վարակների հակամարմինների կամ անտիգենների առկայության հայտնաբերման համար:

Մեզի հետազոտություն
Մեզի նմուշը հետազատվում է քլամիդիա կամ գոնորեա ինֆեկցիաների հայտնաբերման համար:

Արտադրության կամ հյուսվածքների հետազոտություն
Սեռական օրգաններից վերցված արտադրության կամ հյուսվածքների նմուշները մանրամասն հետազոտվում են մանրադիտակով՝ վարակն  ավելի ստույգ բացահայտելու համար:

Բուժման մեթոդները տարբեր կարող են լինել՝ կախված սեռավարակների տեսակներից: Քլամիդիայի ու գոնորեայի տեսակի մի շարք բակտերիալ սեռավարակների դեպքում բուժումը սովորաբար ներառում է հակաբիոտիկների կուրս: Այս վարակները սովորաբար բուժելի են, սակայն օրգանիզմից դրանց ամբողջական վերացումը ապահովելու համար անհրաժեշտ է ավարտել դեղորայքի նշանակված ամբողջ չափաբաժինը:

Այնուամենայնիվ, կարևոր է իմանալ, որ որոշ սեռավարակներ, մասնավորապես այնպիսի վիրուսային վարակներ, ինչպիսիք են հերպեսն ու ՄԻԱՎ-ը, չեն կարող ամբողջությամբ բուժվել: Դրանց բուժումը կենտրոնանում է ախտանիշների կառավարման և մյուսներին փոխանցելու վտանգի նվազեցման վրա: Հերպեսի դեպքում հակավիրուսային դեղամիջոցները կարող են օգնել նվազեցնելու բռնկումների հաճախականությունն ու սրությունը և նվազեցնել փոխանցման հավանականությունը, սակայն դրանք չեն բուժում վարակը: Թեև ՄԻԱՎ-ի դեմ բուժում չկա, սակայն հակառետրովիրուսային թերապիան կարող է վերահսկել այն՝ թույլ տալով ՄԻԱՎ-ով ապրող մարդկանց երկար, լիարժեք ու առողջ կյանք վարել: Այս թերապիան զգալիորեն նվազեցնում է վիրուսային բեռը, ինչը նվազեցնում է սերմնահեղուկի, հեշտոցային արտադրության, արյան կամ կրծքի կաթի միջոցով վիրուսը ուրիշներին փոխանցելու վտանգը:

Որոշ սեռավարակների դեպքում կանոնավոր հետազոտումը կանխարգելման և վաղ բուժման կարևոր մասն է կազմում: Նման օրինակներից է ՊԱՊ հետազոտությունը, որն արվում է կնոջ արգանդի վզիկի բջիջներում շեղումները հայտնաբերելու համար։ Այս փոփոխությունները կարող են հանգեցնել արգանդի վզիկի քաղցկեղի, իսկ դա պայմանավորված է օրգանիզմում մարդու պապիլոմավիրուսի որոշ տեսակների առկայությամբ: 21-65 տարեկան սեռականորեն ակտիվ բոլոր կանայք պետք է տարին մեկ անգամ ՊԱՊ հետազոտություն անցնեն՝ համապատասխան բուժում ստանալու ու արգանդի վզիկի քաղցկեղը ժամանակին կանխարգելելու համար:

Նույնիսկ սեռավարակից ամբողջովին բուժվելու, իսկ հետո անպաշտպան սեռական հարաբերություն ունենալու դեպքում նորից հնարավոր է նույն սեռավարակով վարակվելը: Հետևաբար կարևոր է, որ երկու զուգընկերներն էլ միաժամանակ բուժում անցնեն, հետևողականորեն օգտագործեն պահպանակներ՝ կրկնակի չվարակվելու կամ  վարակը չփոխանցել համար:

Ծնողները վճռորոշ դեր են խաղում իրենց երեխաների սեռական առողջության, ապագա հարաբերությունների ու սեռական ճանապարհով փոխանցվող վարակների կանխարգելման մասին պատկերացումների ձևավորման հարցում: Սեռականության մասին բաց, անկեղծ ու տարիքին համապատասխան զրույցները կարող են երիտասարդներին օգնել կայացնելու մտածված որոշումներ և իրենց սեռական առողջության նկատմամբ զարգացնելու պատասխանատու վերաբերմունք:

Սեռական հարաբերությունների վերաբերյալ քննարկումներ ունենալիս շատ կարևոր է, որ ծնողներն անդրադառնան ոչ միայն զգացմունքային կողմին, այլ նաև սեռական ակտիվության հնարավոր հետևանքներին: Առանցքային է բացատրելը, թե ինչ են սեռավարակները, ինչպես են դրանք փոխանցվում, ինչպես նաև խոսել դրանց կանխարգելման կարևորության մասին:

• Սխալ կարծիք
  Մարդուն նայելիս հնարավոր է հասկանալ՝ նա սեռավարակ ունի՞, թե՞ ոչ:
  Փաստ
  Մարդու արտաքին տեսքից հնարավոր չէ հասկանալ՝ ունի՞ որևէ սեռավարակ, թե՞ ոչ: Շատերը նույնիսկ իրենք չգիտեն, որ վարակված են, քանի որ կան սեռավարակներ, որոնք չունեն ախտանիշներ:
• Սխալ կարծիք
  Հակաբեղմնավորիչ բոլոր միջոցները պաշտպանում են սեռավարակներից:
  Փաստ
  Պահպանակները հակաբեղմնավորման միակ միջոցն են, որ պաշտպանում են սեռավարակներից: Մնացած բոլոր հակաբեղմնավորիչները` հաբերը, ներարգանդային պարույրը և այլն, չեն պաշտպանում սեռավարակներից:
• Սխալ կարծիք
  Զուգընկերներից մեկը սեռավարակ ունի և արդեն սեռական հարաբերություն է ունեցել մյուսի հետ, ուրեմն այլևս իմաստ չունի պահպանակ օգտագործելը:

Փաստ
Անկախ ամեն ինչից՝ պաշտպանված սեռական հարաբերություն ունենալը միշտ էլ կարևոր է: Եթե անգամ երկու զուգընկերն էլ վարակված են, ապա շարունակաբար չպաշտպանված սեռական հարաբերություն ունենալը նրանց մոտ կարող է առաջացնել նույն վարակի տարբեր տեսակներ, ինչն էլ ավելի կբարդացնի հիվանդությունը: Իսկ չբուժվելու դեպքում էլ կարող են անդադար իրար փոխանցել վարակը:

• Սխալ կարծիք
  Առաջին անգամ սեռական հարաբերություն ունենալիս հնարավոր չէ որևէ սեռավարակ ձեռք բերել:
  Փաստ
  Ցանկացած սեռական հարաբերությունից կարելի է սեռավարակ ձեռք բերել՝ անկախ այն հանգամանքից՝ առաջի՞ն անգամ է այդ սեռական հարաբերությունը, թե՞ ոչ:
• Սխալ կարծիք
  Անհնար է ձեռք բերել սեռավարակ, եթե հեշտոցային կամ անալ սեռական հարաբերություն չի եղել:
  Փաստ
  Դա միանշանակ նվազեցնում է վարակվելու հավանականությունը, բայց որոշ վարակներ փոխանցվում են նաև մաշկի և օրալ սեռական հարաբերության միջոցով:
• Սխալ կարծիք
  Սեռական հարաբերությունից առաջ և հետո ներլվացումներ անելու դեպքում հնարավոր է սեռավարակներից պաշտպանվել:
  Փաստ
  Չնայած այն հանգամանքին, որ ճիշտ հիգիենան կարող է պաշտպանել միզուղիների վարակներից՝ ներլվացումները չեն կանխարգելում սեռավարակների փոխանցումը: Կարևոր է հիշել, որ հեշտոցային ներլվացումը շատ վնասակար է, քանի որ այն կարող է խախտել հեշտոցի բնական միջավայրը, և վարակը առկայության դեպքում կարող է էլ ավելի տարածվել` ընդգրկելով ուրիշ վերարտադրողական օրգաններ։
• Սխալ կարծիք
  Մեկ զուգընկեր ունենալը պաշտպանում է սեռավարակներից։
  Փաստ
  Իհարկե, այդ հանգամանքը նվազեցնում է վարակման վտանգը, բայց իրականությունն այն է, որ շատ մարդիկ նոր հարաբերության մեջ մտնելիս տեղյակ չեն, որ սեռավարակ ունեն, կամ էլ իրենց նախկին սեռական փորձի մասին ճշմարտությունը չեն ասում: